ยาทุกชนิดมีการเสื่อมคุณภาพเสื่อมสภาพตามอายุการใช้งาน ไม่ต่างจากสินค้าบริโภคอุปโภคอื่น ๆ ซึ่งหากต้องการเก็บรักษายาให้คงคุณภาพไว้ดังเดิม หรือมีอายุการใช้งานเต็มที่ไม่เสื่อมคุณภาพก่อนวันหมดอายุของยา ก็ควรเก็บรักษายาให้ถูกวิธี โดยในบทความนี้ บริษัท สยาม เซมิตซึ จำกัด จะอธิบายถึงปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อการเก็บรักษายา และแนะนำวิธีการเก็บรักษายาที่อุตสาหกรรมยาทุกแห่งควรทราบ รายละเอียดเป็นเช่นไรมาดูกันเลย

ปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อการเก็บรักษายา

• อุณหภูมิ

อุณหภูมิที่ต่างกันเพียงเล็กน้อย ไม่ว่าจะเป็นอุณหภูมิสูงหรือต่ำเกินไป ต่างก็ส่งผลต่อคุณภาพของยาทุกชนิดได้ อีกทั้งยาแต่ละชนิดมีความเหมาะสมกับสภาพแวดล้อมอุณหภูมิในการเก็บรักษายาไม่เหมือนกัน โดยทั่วไปแล้วมักแนะนำให้เก็บรักษายาที่ห้องอุณหภูมิประมาณ 18 ถึง 25 องศาเซลเซียส แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นก็ควรตรวจสอบจากรายละเอียดที่ระบุตามฉลากยาหรือเอกสารกำกับยาจะดีที่สุด

• แสงแดด

การเก็บรักษายาควรหลีกเลี่ยงให้พ้นจากแสงแดด เนื่องจากตัวยาหลายชนิดเมื่อโดนแสงแล้ว จะทำให้ตัวยาเสื่อมสภาพลง จึงไม่ควรเก็บยาในจุดที่โดนแสงแดดโดยเด็ดขาด ที่สำคัญ หากยังไม่ต้องการใช้ยาก็ไม่ควรแกะออกจากภาชนะบรรจุเดิมก่อน เพราะเมื่อแกะแล้วอาจทำให้ยามีโอกาสโดนแสงทำให้เสื่อมคุณภาพลงได้เช่นเดียวกัน

• ความชื้น

ตัวยาหลายชนิดเมื่อได้รับความชื้นจะทำให้ยาเกิดการสลายตัว โดยเฉพาะยาเม็ดส่วนใหญ่เมื่อโดนความชื้นแล้วชิ้นเคลือบเม็ดยาอาจบวมหรือเกาะเป็นก้อนได้ ดังนั้นการเก็บรักษายาจึงควรปิดฝาภาชนะบรรจุยาให้สนิท และไม่ควรเก็บยาในห้องที่มีความชื้นสูง รวมถึงห้องสำหรับการเก็บรักษายาควรติดตั้งเครื่องลดความชื้น เพื่อรักษาสภาพแวดล้อม ควบคุมระดับความชื้นให้มีความเหมาะสมต่อการเก็บรักษายามากที่สุดด้วย

• อากาศ

ไม่เพียงแต่ความชื้นและแสงแดดจะส่งผลต่อการเก็บรักษายาเท่านั้น แต่อากาศก็นับเป็นสิ่งที่มองข้ามไม่ได้เช่นเดียวกัน เนื่องจากภายในอากาศจะเต็มไปด้วยก๊าซต่าง ๆ ซึ่งนับเป็นตัวกระตุ้นให้ยาเสื่อมสภาพได้เร็วขึ้น ดังนั้นการเก็บรักษายาจึงควรปิดฝาภาชนะบรรจุให้สนิท เพื่อไม่ให้มีอากาศเข้าไปเลย

แนวทางการปฏิบัติในการเก็บรักษายาที่ถูกต้อง

1. อ่านฉลากยาและเอกสารกำกับยาอย่างละเอียด

ยาแต่ละชนิดมีวันหมดอายุและความเหมาะสมในการเก็บรักษายาที่ไม่เหมือนกัน เช่น ยาที่ยังไม่เปิดใช้ควรเก็บรักษาในห้องที่มีอุณหภูมิ 2 ถึง 8 องศาเซลเซียส ในขณะที่ยาบางชนิดต้องการเก็บรักษายาในที่อุณหภูมิน้อยกว่า 0 องศาเซลเซียส ดังนั้นการติดตั้งเครื่องควบคุมอุณหภูมิและความชื้น รวมถึงตู้แช่แข็งสำหรับการเก็บรักษายาจึงเป็นสิ่งที่ทุกอุตสาหกรรมยาต้องมี

2. การเก็บรักษายาตามชนิดรูปแบบของยา

ยามีหลายชนิดหลายรูปแบบ การเก็บรักษายาที่ถูกต้องควรต้องมีการแบ่งและจัดเก็บยาตามชนิดรูปแบบยา โดยให้เรียงตามตัวอักษรยา หรือการออกฤทธิ์ของตัวยา เพื่อให้ง่ายต่อการค้นหา และเก็บได้เป็นสัดส่วนที่ชัดเจน

3. การเก็บรักษายาในห้องที่มีสภาพแวดล้อมเหมาะสม

การเก็บรักษายาควรเก็บไว้ที่ห้องที่มีอากาศถ่ายเทสะดวก ไม่อับชื้น ไม่โดนแสงแดดส่องถึงโดยตรง รวมถึงให้หลีกเลี่ยงบริเวณที่มีความร้อน ความชื้น และควรปฏิบัติตามหลักการเก็บรักษายาที่ถูกต้อง คือให้เก็บในห้องที่มีอุณหภูมิที่เหมาะสม สามารถตรวจเช็กอุณหภูมิสำหรับเก็บรักษายาแต่ละชนิดได้บนฉลากยาทุกขวด

4. ตัวยาและตู้สำหรับการเก็บรักษายาควรมีการระบุรายละเอียดไว้ชัดเจน

ลิ้นชักหรือชั้นสำหรับการเก็บรักษายาที่ถูกต้อง จำเป็นต้องมีการระบุรายละเอียดชื่อยาและประเภทของยาไว้อย่างชัดเจน เพื่อให้ง่ายต่อการจัดเก็บและค้นหา รวมถึงบนขวดภาชนะบรรจุยาทุกขวดยาทุกชนิดต้องมีการระบุวันผลิตและวันหมดอายุไว้ชัดเจน เพื่อป้องกันการรับประทานยาที่เสื่อมสภาพลงไป

5. ติดตั้งเครื่องลดความชื้นไว้ใช้ในการเก็บรักษายา

ทุกอุตสาหกรรมยามักจะมีห้องหรือโกดังสินค้าแบบปิดสำหรับการเก็บรักษายาอยู่แล้ว ซึ่งทุกห้องควรติดตั้งเครื่องลดความชื้นไว้ใช้ควบคุมและลดความชื้นสัมพัทธ์ให้สภาพแวดล้อมมีความเหมาะสมต่อการเก็บรักษายามากที่สุด และเพื่อควบคุมรักษาคุณภาพของยาแต่ละชนิดไว้ให้อยู่ในระดับมาตรฐานสากล ป้องกันการเสื่อมสภาพของตัวยา รวมถึงลดโอกาสในการเกิดเชื้อราในตัวยาได้ดีอีกด้วย

เป็นอย่างไรกันบ้างทราบถึงวิธีการเก็บรักษายาที่ถูกต้องกันแล้ว สำหรับเจ้าของอุตสาหกรรมยาท่านใดที่สนใจหรือมองหาเครื่องลดความชื้น (Dehumidifier) คุณภาพมาตรฐานสากลไว้ใช้งานในโรงงานอุตสาหกรรมยาของคุณ บริษัท สยาม เซมิตซึ จำกัด ยินดีให้บริการ เราเป็นตัวแทนจำหน่ายเครื่องลดความชื้นภายใต้แบรนด์ ORION อย่างเป็นทางการ เรายินดีให้คำปรึกษาท่านแบบฟรี ๆ รับรองแผนการเก็บรักษายาของคุณจะเป็นไปตามมาตรการที่ถูกต้องปลอดภัยที่สุดแน่นอน